Τα χρυσά αυγά της ανάπτυξης

Πορεία έτσι, χωρίς πρόγραμμα: ο πληθωρισμός φοιτητών στα επαρχιακά ΑΕΙ

Ένας από τους πλέον γνωστούς μὐθους του Αισώπου είναι αυτός ενός ανθρώπου που είχε μια κότα η οποία γεννούσε ένα χρυσό αυγό την ημέρα. Του πλεονέκτη όμως δεν του έφτανε. Την πήρε λοιπόν και την έσφαξε για να πάρει τα χρυσά της –όπως νόμιζε –εντόσθια. Μόνο που όταν την έσφαξε, είδε ότι τα εντόσθια της κότας ήταν σαν κάθε κότας: χωρίς ίχνος χρυσού.

Έχω την εντύπωση ότι η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται ότι τα Πολυτεχνεία της χώρας είναι η κότα που θα τους κάνει τα χρυσά αυγά της ανάπτυξης. Ίσως έτσι εξηγείται η αύξηση του αριθμού των εισακτέων στα πολυτεχνεία.
 Μόνο που σε αυτή την εξίσωση οι κυβερνώντες ξέχασαν ότι οι εισακτέοι είναι μία μόνο εκ των μεταβλητών. Η αναλογία φοιτητών –καθηγητών, η χωρητικότητα αιθουσών και εργαστηρίων, τα αναλώσιμα, η πρόσβαση σε επιστημονικά περιοδικά, είναι εξίσου σημαντικές μεταβλητές. Όμως το Υπουργείο Παιδείας αποφάσισε να τα κρατήσει σταθερά. Οπότε, σε αυτή την εξίσωση, αναγκαστικά, η λύση θα αλλάξει. Κάποιες φορές δεν θα υπάρχει καν λύση.

Ας πάρουμε ως παράδειγμα το Πολυτεχνείου Κρήτης. Μέχρι πέρυσι δεχόταν 515 φοιτητές. Φέτος θα δεχθεί 635. Περίπου 120 παραπάνω μηχανικοί θα προστεθούν στην αγορά εργασίας. Χαράς ευαγγέλια. Μόνο που το υπουργείο ξέχασε τα εξής:

Η αναλογία εισακτέων φοιτητών προς καθηγητές είναι 6.25 φοιτητές ανά καθηγητή. Θα ήθελα να μου εξηγήσει κάποιος γιατί στα περιφερειακά πολυτεχνεία έχουμε αυτή την αναλογία όταν, για παράδειγμα, στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο αντιστοιχούν 2.25 νέοι φοιτητές ανά μέλος ΔΕΠ. Κάποιος κακόβουλος θα υπέθετε ότι οι βουλευτές σε μεγάλες εκλογικές περιφέρειες φροντίζουν για την ποιότητα, ενώ στις μικρές φροντίζουν για την επάρκεια πελατείας στις καφετέρειες.

Όσοι έχουν μελετήσει τα καλά πανεπιστήμια της Ευρώπης και των ΗΠΑ γνωρίζουν ότι η βέλτιστη αναλογία του συνολικού αριθμού φοιτητών ανα διδάσκοντα είναι περίπου 8 φοιτητές ανά καθηγητή. Στην Ελλάδα αυτή η αναλογία είναι πολύ μεγαλύτερη: Εάν αντιστοιχούν 6.25 νέοι φοιτητές ανά μέλος ΔΕΠ κατ’έτος, τότε θεωρώντας ότι η φοίτηση κάθε φοιτητή σε ένα Πολυτεχνείο διαρκεί 5-7 έτη, προκύπτει ότι αντιστοιχούν συνολικά 32-44 φοιτητές (ανάλογα με τη διάρκεια φοίτησης) σε κάθε διδάσκοντα στο Πολυτεχνείο Κρήτης και 12-15 φοιτητές σε κάθε διδάσκοντα στο ΕΜΠ.

Σχολή	Εισακτέτοι 2013	Μέλη ΔΕΠ	Νέοι φοιτητές ανά μέλος ΔΕΠ
Αρχιτεκτόνων (ΕΜΠ)	125	71	1.76
Αρχιτεκτόνων (Πολ. Κρήτης)	100	16	6.25
Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών (ΕΜΠ)	235	84	2.79
Ηλεκτρονικών Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών (Πολ. Κρήτης)	160	26	6.15

Βεβαίως δεν είναι σημαντική μόνον η αναλογία φοιτητών προς καθηγητές αλλά και ο απόλυτος αριθμός των εισακτέων. Για παράδειγμα, στο Πολυτεχνείο Κρήτης το υπουργείο Παιδείας αποφάσισε ότι ο αριθμός των εισακτέων θα αυξηθεί κατά 24%. Ας παραβλέψουμε την αναλογία φοιτητών –καθηγητών. Όταν σε σχεδόν όλες τις αίθουσες διδασκαλίας του Πολυτεχνείου Κρήτης τα καθίσματα δεν υπερβαίνουν τα 110, ένα Τμήμα του οποίου οι εισακτέοι αυξήθηκαν από 110 σε 160 τι θα κάνει τους φοιτητές που δεν μπορούν να χωρέσουν σε μια αίθουσα; Στα μεγάλα ΑΕΙ της χώρας συνηθίζεται να χωρίζεται κάθε έτος σε τμήματα. Αυτή όμως η πρακτική προϋποθέτει επάρκεια διδασκόντων και αιθουσών διδασκαλίας. Σε ένα πρόγραμμα σπουδών που ήδη διαρκεί από τις 9 το πρωί έως τις 8 το βράδυ, πότε θα πραγματοποιηθούν αυτές οι επιπλέον ώρες διδασκαλίας;

Με τον αριθμό των μελών ΔΕΠ να βαίνει μειούμενος, ποιός θα διδάξει τους επιπλέον φοιτητές; Ποιός θα κάνει τα επιπλέον εργαστήρια; Σε ποιά ώρα και σε ποιές αίθουσες θα γίνουν τα επιπλέον εργαστήρια;

Φαίνεται ότι τίποτε από τα παραπάνω δεν απασχόλησε όσους αποφάσισαν την αύξηση των εισακτέων. Όσο περισσότεροι οι εισακτέοι στα Πολυτεχνεία, τόσο περισσότεροι οι μηχανικοί, επομένως τόσο ταχύτερα θα φτάσουμε στην πολυπόθητη ανάπτυξη. Μετά από 3 χρόνια μνημονίου, φαίνεται ότι κάποιοι ακόμα δεν έχουν μάθει ότι τα χρήματα  δεν δημιουργούνται από το πουθενά, ούτε η παιδεία χωρίς τη σωστή αναλογία φοιτητών και εκπαιδευτικών, χωρίς τις κατάλληλες αίθουσες και εργαστήρια, χωρίς κονδύλια.

Εν τέλει, αν ωθήσεις ένα σύστημα (που ήδη δοκιμάζεται) πέρα από τα όριά του, θα μείνει  στα χέρια σου ένα κουφάρι που δεν μπορεί πλέον να αποδώσει. Ούτε χρυσά αυγά ούτε παιδεία ούτε ανάπτυξη.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ στις 27/6/2013