Οι κ. Πανούσης και Κλάδης είχαν συμμετάσχει στη σύνταξη του Ν.1268/1982. Μερικά χρόνια αργότερα καταθέτουν την άποψή τους για τα τεράστια προβλήματα που δημιούργησε ο Ν.1268/1982. Ο κ. Κ. Τσουκαλάς, επικεφαλής στο ψηφοδέλτιο επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς να ασκεί κριτική στο Ν.1268, σε κείμενό του (1993) χρησιμοποιεί σκληρή γλώσσα για την κατάσταση στην οποία είχαν περιέλθει τα πανεπιστήμια. Αναρωτιέται λοιπόν κανείς, εάν η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας συμμερίζεται τις απόψεις των κ. Πανούση, Κλάδη, Τσουκαλά: αναγνωρίζουν τα προβλήματα; Εάν ναι, μπορούν να προσφέρουν μια ανάλυση για τα αίτια αυτών των προβλημάτων; Εάν όχι, τότε δεν μπορούν να προσφέρουν λύση. Σίγουρα δεν μπορούν να νομοθετούν με βάση την εμπειρία του ΕΜΠ.
Το Mea Culpa των Γ. Πανούση και Δ. Κλάδη
Το άρθρο - ορόσημο των Γ. Πανούση και Δ. Κλάδη, επιμελητών τότε στα ΑΕΙ, δημοσιευτηκε το 1989 στο ΒΗΜΑ με τον τίτλο «Η κρίση στα ΑΕΙ» και υπότιτλο “Mea Culpa”. Το παρακάτω αποτελεί χαρακτηριστικό απόσπασμα:
«Εάν κανείς αμφιβάλλει για την ορθότητα της άποψης ότι όλοι οι παραπάνω παράγοντες, πανεπιστημιακοί και εξωπανεπιστημιακοί, ατομικής ή συλλογικής ευθύνης, δεν επέδειξαν την απαιτούμενη ωριμότητα και ετοιμότητα, δεν έχουμε παρά να τους παραπέμψουμε σε συγκεκριμένα παραδείγματα, δυστυχώς ευρύτατα γνωστά:
- Στον τρόπο με τον οποίο οι Γενικές Συνελεύσεις Τμημάτων και Τομέων εγκρίνουν τα προτεινόμενα συγγράμματα με αμοιβαίες παραχωρήσεις μεταξύ των διδασκόντων - συγγραφέων και με την ανοχή ή τη συνενοχή των παρισταμένων εκπροσώπων των φοιτητών
- Στις συναλλαγές και στην αυθαιρεσία που εξακολουθεί να υφίσταται στις διαδικασίες εκλογής διδακτικού προσωπικού παρά τη διαφάνεια των σχετικών διαδικασιών, με την ανοχή και πάλι ή τη συνενοχή των εκπροσώπων των φοιτητών
- Στη δiαμόρφωση νοοτροπίας ήσσονος προσπάθειας και διευκολύνσεων στη μεγάλη πλειοψηφία των φοιτητών
- Στην αναγωγή της εξέλιξής τους στις ανώτερες βαθμίδες ως του μοναδικού στόχου και της μοναδικής έγνοιας των μελών του διδακτικού προσωπικού των χαμηλοτέρων βαθμίδων.
- Στην ελάχιστη έως μηδενική συμβολή των περισσοτέρων εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης αλλά και άλλων κοινωνικών φορέων στις διαδικασίες του Συμβουλίου Ανώτατης Παιδείας.
Το πνεύμα … του συντεχνιασμού που είχε αναπτυχθεί στις διάφορες ομάδες άρχισε να εκδηλώνεται στη συνέχεια, … και άρχισε σιγά - σιγά να επηρεάζει τις αποφάσεις των οργάνων - που στο μεταξύ είχαν αποκτήσει συλλογικo χαρακτήρα - αλλά και την ίδια τη λειτουργία του Πανεπιστημίου. Το φαινόμενο άρχισε να εξαπλώνεται και ταυτόχρονα εμφανίστηκαν και παράγωγα φαινόμενα. Ένα από αυτά είναι η αναδιάταξη ομάδων και συμφερόντων…. [ Παράγωγο του συντεχνιασμού και ] το φαινόμενο της προβολής του ατομικού συμφέροντος ερήμην ή και εις βάρος οποιωνδήποτε αρχών αλλά και οποιωνδήποτε αναγκαιοτήτων που μπορεί να αφορούν το σύνολο. Θεωρούμε το φαινόμενο ιδιαίτερα επικίνδυνο, πολύ περισσότερο μάλιστα που έχει εξαπλωθεί σε όλες τις ομάδες, από τους Καθηγητές μέχρι τους φοιτητές…
Η εικόνα που που προσπαθήσαμε να περιγράψουμε σημαίνει με απλά λόγια ότι μιλάμε για ένα σύστημα που βρίσκεται σε κρίση και του οποίου όμως όλοι οι παράγοντες έχουν προσαρμοστεί με τα χαρακτηριστικά αυτής της κρίσης, έχουν βολευτεί, τολμάμε να πούμε, με την κρίση. Το βόλεμα με την κρίση γίνεται το πιο επικίνδυνο χαρακτηριστικό της κρίσης. Πως αλλιώς λοιπόν να αντιμετωπιστεί η κρίση, από το να χτυπηθεί και να εξαφανιστεί αυτό ακριβώς το βόλεμα; Γι’ αυτό και οι λύσεις θα έχουν τεράστιο πολιτικό κόστος. »
Οι τζαμπατζηδες του κ. Κ. Τσουκαλά
Aπό κείμενο του κ. Κ. Τσουκαλά, με τίτλο «Τζαμπατζήδες» στη χώρα των θαυμάτων. Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τχ. 1, Ιανουάριος 1993.
«Πράγματι, αν ο ανταγωνισμός για την εισαγωγή στις σχολές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι κυριολεκτικά θηριώδης, οι φοιτητές, αφού εισαχθούν, φαίνεται να θεωρούν ότι το εργο τους τελείωσε. Η πανεπιστημιακή ζωή που οδηγεί σε μια βολική δημοσιουπαλληλική σταδιοδρομία τείνει να εκτυλίσσεται ως, προείκασμα της προβεβλημένης επαγγελματικής διεξόδου της. Η ανταγωνιστικότητα λησμονείται, η χαλαρότητα και η απουσία είναι ο κανόνας και η ορθολογική ατομική προσπαθεια συνήθως περιορίζεται στις ελαχιστες προϋποθέσεις που απαιτούνται προκειμένου να αποκτηθεί το περιζήτητο προσόν, πραγμα το οποίο ασφαλώς είναι πιθανό να συμβεί.
Δεδομένου ότι οι φοιτητικοί σύλλογοι ζητούν και τις περισσότερες φορές πετυχαίνουν ένα είδος εγγυήσεων για την πιθανή ένταξη των φοιτητών στο δημόσιο σύστημα επινομής προσόδων, καθίσταται προφανές γιατί το πανεπιστήμιο μετεξελίχθηκε σταδιακά στον δεύτερο και παράγωγο, αλλά θεμελιακά σημαντικό τόπο όπου παραγονται και σταθερα αναπαράγονται οι κυρίαρχες free rider εργαλειακές συμπεριφορές απέναντι σε κανόνες, θεσμούς και εξωτερικούς ελέγχους.Αυτός είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο τα περισσότερα προγραμματα εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης φαίνεται να μην είναι εφαρμόσιμα χωρίς πολιτικό κόστος. Μια νέα σταση απέναντι στη γνώση θα απαιτούσε βαθιές αλλαγές στο σύστημα κινήτρου στο οποίο στηρίζονται οι σπουδές.
Όσο η αρχή της ήσσονος προσπάθειας εφαρμόζεται αδιακρίτως για να εξασφαλιστεί πρόσβαση στη γνώση, η κανονιστική ουσία της τελευταίας αναπόφευκτα θα υπονομεύεται. Όπως έχουν σήμερα τα πραγματα, η επιστήμη, η αποδοτικότητα, η γνώση και εμπειρογνωμοσύνη δεν είναι ιδεώδη που σιγα-σιγα και με κόπο πρέπει να επιτευχθούν και να υπηρετηθούν, ή πειθαρχίες που πρέπει να γίνονται σεβαστές, αλλα αγαθά και προνόμια που θα αποκτηθούν και θα εξωνηθούν με καθαρά εργαλειακό τρόπο. Όπως είναι σήμερα η κατασταση, ενώ τα τυπικα προσόντα εξακολουθούν να είναι εμπορεύσιμα -έστω και με περισσότερες δυσκολίες από ό,τι στο παρελθόν- η γνώση και η εμπειρογνωμοσύνη δεν είναι. Για αλλη μια φορα, το διακύβευμα δεν είναι μόνον η η δομή αλλα και η συνολική κοινωνική λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος. Και αυτό μαλλον δεν μπορεί να αλλαξει μόνο με εκπαιδευτικα μέτρα. »
Το Mea Culpa των Γ. Πανούση και Δ. Κλάδη
Το άρθρο - ορόσημο των Γ. Πανούση και Δ. Κλάδη, επιμελητών τότε στα ΑΕΙ, δημοσιευτηκε το 1989 στο ΒΗΜΑ με τον τίτλο «Η κρίση στα ΑΕΙ» και υπότιτλο “Mea Culpa”. Το παρακάτω αποτελεί χαρακτηριστικό απόσπασμα:
«Εάν κανείς αμφιβάλλει για την ορθότητα της άποψης ότι όλοι οι παραπάνω παράγοντες, πανεπιστημιακοί και εξωπανεπιστημιακοί, ατομικής ή συλλογικής ευθύνης, δεν επέδειξαν την απαιτούμενη ωριμότητα και ετοιμότητα, δεν έχουμε παρά να τους παραπέμψουμε σε συγκεκριμένα παραδείγματα, δυστυχώς ευρύτατα γνωστά:
- Στον τρόπο με τον οποίο οι Γενικές Συνελεύσεις Τμημάτων και Τομέων εγκρίνουν τα προτεινόμενα συγγράμματα με αμοιβαίες παραχωρήσεις μεταξύ των διδασκόντων - συγγραφέων και με την ανοχή ή τη συνενοχή των παρισταμένων εκπροσώπων των φοιτητών
- Στις συναλλαγές και στην αυθαιρεσία που εξακολουθεί να υφίσταται στις διαδικασίες εκλογής διδακτικού προσωπικού παρά τη διαφάνεια των σχετικών διαδικασιών, με την ανοχή και πάλι ή τη συνενοχή των εκπροσώπων των φοιτητών
- Στη δiαμόρφωση νοοτροπίας ήσσονος προσπάθειας και διευκολύνσεων στη μεγάλη πλειοψηφία των φοιτητών
- Στην αναγωγή της εξέλιξής τους στις ανώτερες βαθμίδες ως του μοναδικού στόχου και της μοναδικής έγνοιας των μελών του διδακτικού προσωπικού των χαμηλοτέρων βαθμίδων.
- Στην ελάχιστη έως μηδενική συμβολή των περισσοτέρων εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης αλλά και άλλων κοινωνικών φορέων στις διαδικασίες του Συμβουλίου Ανώτατης Παιδείας.
Το πνεύμα … του συντεχνιασμού που είχε αναπτυχθεί στις διάφορες ομάδες άρχισε να εκδηλώνεται στη συνέχεια, … και άρχισε σιγά - σιγά να επηρεάζει τις αποφάσεις των οργάνων - που στο μεταξύ είχαν αποκτήσει συλλογικo χαρακτήρα - αλλά και την ίδια τη λειτουργία του Πανεπιστημίου. Το φαινόμενο άρχισε να εξαπλώνεται και ταυτόχρονα εμφανίστηκαν και παράγωγα φαινόμενα. Ένα από αυτά είναι η αναδιάταξη ομάδων και συμφερόντων…. [ Παράγωγο του συντεχνιασμού και ] το φαινόμενο της προβολής του ατομικού συμφέροντος ερήμην ή και εις βάρος οποιωνδήποτε αρχών αλλά και οποιωνδήποτε αναγκαιοτήτων που μπορεί να αφορούν το σύνολο. Θεωρούμε το φαινόμενο ιδιαίτερα επικίνδυνο, πολύ περισσότερο μάλιστα που έχει εξαπλωθεί σε όλες τις ομάδες, από τους Καθηγητές μέχρι τους φοιτητές…
Η εικόνα που που προσπαθήσαμε να περιγράψουμε σημαίνει με απλά λόγια ότι μιλάμε για ένα σύστημα που βρίσκεται σε κρίση και του οποίου όμως όλοι οι παράγοντες έχουν προσαρμοστεί με τα χαρακτηριστικά αυτής της κρίσης, έχουν βολευτεί, τολμάμε να πούμε, με την κρίση. Το βόλεμα με την κρίση γίνεται το πιο επικίνδυνο χαρακτηριστικό της κρίσης. Πως αλλιώς λοιπόν να αντιμετωπιστεί η κρίση, από το να χτυπηθεί και να εξαφανιστεί αυτό ακριβώς το βόλεμα; Γι’ αυτό και οι λύσεις θα έχουν τεράστιο πολιτικό κόστος. »
Οι τζαμπατζηδες του κ. Κ. Τσουκαλά
Aπό κείμενο του κ. Κ. Τσουκαλά, με τίτλο «Τζαμπατζήδες» στη χώρα των θαυμάτων. Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τχ. 1, Ιανουάριος 1993.
«Πράγματι, αν ο ανταγωνισμός για την εισαγωγή στις σχολές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι κυριολεκτικά θηριώδης, οι φοιτητές, αφού εισαχθούν, φαίνεται να θεωρούν ότι το εργο τους τελείωσε. Η πανεπιστημιακή ζωή που οδηγεί σε μια βολική δημοσιουπαλληλική σταδιοδρομία τείνει να εκτυλίσσεται ως, προείκασμα της προβεβλημένης επαγγελματικής διεξόδου της. Η ανταγωνιστικότητα λησμονείται, η χαλαρότητα και η απουσία είναι ο κανόνας και η ορθολογική ατομική προσπαθεια συνήθως περιορίζεται στις ελαχιστες προϋποθέσεις που απαιτούνται προκειμένου να αποκτηθεί το περιζήτητο προσόν, πραγμα το οποίο ασφαλώς είναι πιθανό να συμβεί.
Δεδομένου ότι οι φοιτητικοί σύλλογοι ζητούν και τις περισσότερες φορές πετυχαίνουν ένα είδος εγγυήσεων για την πιθανή ένταξη των φοιτητών στο δημόσιο σύστημα επινομής προσόδων, καθίσταται προφανές γιατί το πανεπιστήμιο μετεξελίχθηκε σταδιακά στον δεύτερο και παράγωγο, αλλά θεμελιακά σημαντικό τόπο όπου παραγονται και σταθερα αναπαράγονται οι κυρίαρχες free rider εργαλειακές συμπεριφορές απέναντι σε κανόνες, θεσμούς και εξωτερικούς ελέγχους.Αυτός είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο τα περισσότερα προγραμματα εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης φαίνεται να μην είναι εφαρμόσιμα χωρίς πολιτικό κόστος. Μια νέα σταση απέναντι στη γνώση θα απαιτούσε βαθιές αλλαγές στο σύστημα κινήτρου στο οποίο στηρίζονται οι σπουδές.
Όσο η αρχή της ήσσονος προσπάθειας εφαρμόζεται αδιακρίτως για να εξασφαλιστεί πρόσβαση στη γνώση, η κανονιστική ουσία της τελευταίας αναπόφευκτα θα υπονομεύεται. Όπως έχουν σήμερα τα πραγματα, η επιστήμη, η αποδοτικότητα, η γνώση και εμπειρογνωμοσύνη δεν είναι ιδεώδη που σιγα-σιγα και με κόπο πρέπει να επιτευχθούν και να υπηρετηθούν, ή πειθαρχίες που πρέπει να γίνονται σεβαστές, αλλα αγαθά και προνόμια που θα αποκτηθούν και θα εξωνηθούν με καθαρά εργαλειακό τρόπο. Όπως είναι σήμερα η κατασταση, ενώ τα τυπικα προσόντα εξακολουθούν να είναι εμπορεύσιμα -έστω και με περισσότερες δυσκολίες από ό,τι στο παρελθόν- η γνώση και η εμπειρογνωμοσύνη δεν είναι. Για αλλη μια φορα, το διακύβευμα δεν είναι μόνον η η δομή αλλα και η συνολική κοινωνική λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος. Και αυτό μαλλον δεν μπορεί να αλλαξει μόνο με εκπαιδευτικα μέτρα. »
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου