Σκέψεις και προτάσεις για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση

Παρά το ζοφερό πολιτικό κλίμα των τελευταίων ημερών δεν πρέπει να ξεχνάμε τις λύσεις που πρέπει να αναζητήσουμε για να ανακάμψει η χώρα. Η άποψή μου είναι ότι, παρ’όλο που απαιτεί χρόνια για να αποδώσει, η καλύτερη διέξοδος για τη χώρα είναι να δοθεί προτεραιότητα στη σωστή παιδεία των πολιτών της.

Μελετώντας τα ΑΕΙ της χώρας μπορούμε να προβλέψουμε την εικόνα που θα έχει η χώρα σε 20 χρόνια. Η εικόνα αυτή δεν είναι καθόλου ενθαρρυντική για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας.

Η ποιότητα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης εξαρτάται άμεσα από τον αριθμό των εισακτέων

Πολλοί έχουν διαμαρτυρηθεί για τις χαμηλές κατατάξεις των πανεπιστημίων μας στις διεθνείς αξιολογήσεις. Γεγονός είναι ότι η χώρα μας δεν διαθέτει πανεπιστήμιο το οποίο να κατατάσσεται στα 100 πρώτα διεθνώς. Έχει όμως πανεπιστήμια που κατατάσσονται στα 500 πρώτα - σε σύνολο 16.000 πανεπιστημίων διεθνώς (άλλοι υπολογίζουν τα πανεπιστήμια σε 22.000), το να έχεις πανεπιστήμια στο καλύτερο 3% δεν είναι και άσχημα. Μπορούμε όμως καλύτερα.

3 προτάσεις για την παιδεία

Διαπιστώσεις – προβλήματα

Πρόσφατες μελέτες συσχετίζουν την ποιότητα της εκπαίδευσης μιας χώρας με τον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης του Α.Ε.Π. [Hanushek & Woessmann, The World Bank, 2007]. Μάλιστα η ποιότητα της εκπαίδευσης (όπως αυτή στοιχειοθετείται από τα αποτελέσματα των διαγωνισμών PISA) αποδεικνύεται σημαντικότερη από τη διάρκειά της. Όμως στην Ελλάδα η έμφαση του Υπ. Παιδείας από τη μεταπολίτευση και μετά ήταν στην ποσότητα (πλέον του 70% των αποφοίτων Λυκείου εισάγεται σε ΑΕΙ) και όχι στην ποιότητα. Ακόμα και προ κρίσης, η χώρα μας είχε  μεγάλο ποσοστό ανεργίας μεταξύ των πτυχιούχων (μελέτες ΟΟΣΑ). Οι επιδόσεις της Ελλάδος στους διαγωνισμούς PISA δεν δίνουν ελπίδες για το μέλλον.

Επιστολή των καθηγητών του Πολυτεχνείου Κρήτης προς τον Υπουργό Παιδείας

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ενιαίου Συλλόγου Δ.Ε.Π. του Πολυτεχνείου Κρήτης (του οποίου είμαι μέλος(*)) έστειλε χθες την παρακάτω επιστολή στον Υπουργό Παιδείας καθ. κ. Κ. Αρβανιτόπουλο:

«Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,

Στον αριθμό των εισακτέων στα ΑΕΙ που ανακοινώθηκε πρόσφατα, σημειώνεται μια σημαντική αύξηση στα ΑΕΙ της περιφέρειας. Για παράδειγμα η Σχολή ΗΜΜΥ του Πολυτεχνείου Κρήτης, με 28 μέλη ΔΕΠ, θα δεχθεί φέτος 225 εισακτέους (πριν 2 χρόνια οι εισακτέοι ήταν 130), όταν η Σχολή ΗΜΜΥ του ΕΜΠ, με 85 μέλη ΔΕΠ, θα δεχθεί τον ίδιο αριθμό εισακτέων (225).

Για να μπορέσουν οι φοιτητές να σπουδάσουν, και κατ’ επέκταση να αποφοιτήσουν, θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε διαλέξεις και εργαστήρια. Σε πολλά ΑΕΙ και ΤΕΙ, ιδιαίτερα της περιφέρειας, ο αριθμός των εισακτέων είναι πολύ μεγαλύτερος από τη χωρητικότητα των διαθέσιμων αιθουσών.

Οι θέσεις εισακτέων αυξήθηκαν κυρίως σε ιδρύματα της περιφέρειας

Με την πρόσφατη ανακοίνωση της αύξησης του αριθμού των εισακτέων ο Υπουργός Παιδείας, επισήμανε ότι η «μικρή» αυτή αύξηση έγινε, μεταξύ άλλων, «για να μπορέσει αυτή η χώρα σταματήσει να «παράγει» ανέργους πτυχιούχους, ή πτυχιούχους χωρίς δεξιότητες και επάρκεια.» Παρατηρώ ότι η αύξηση δεν είναι μικρή, αλλά πιο κρίσιμο ζήτημα αποτελεί το ότι,  με τον τρόπο που έγινε, όχι μόνο δε θα λύσει το τεράστιο πρόβλημα της ανεργίας, αλλά ίσως το επιτείνει.

Κατ’αρχήν η χαρακτηρισθείσα ως «μικρή» αύξηση των εισακτέων (μεγαλύτερη του 15% για περίπου 50 πανεπιστημιακά τμήματα σε όλη τη χώρα), αφορά κυρίως σε πανεπιστήμια της περιφέρειας: ενώ ο αριθμός των εισακτέων μειώθηκε στα πανεπιστημιακά ιδρύματα Αθηνών, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης (εξαίρεση αποτελούν η Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο και το Χαροκόπειο), ο αριθμός των εισακτέων αυξήθηκε σε όλα ανεξαιρέτως τα πανεπιστήμια της περιφέρειας. Ο ανορθολογικός τρόπος με τον οποίο σημειώθηκαν οι αλλαγές στον αριθμό των εισακτέων, θα διοχετεύσει σημαντικό μέρος των νέων από τα μεγάλα αστικά κέντρα σε ΑΕΙ της περιφέρειας. Δυστυχώς η ανακατανομή αυτή των εισακτέων έγινε χωρίς να ληφθούν υπόψη οι δυνατότητες που έχουν τα περιφερειακά ΑΕΙ να υποδεχθούν τους νέους φοιτητές και οι πρωτοετείς θα βρεθούν φέτος μπροστά σε αμφιθέατρα και εργαστήρια στα οποία δε θα χωρούν. 

Η εκπαίδευση των παιδαγωγών

Πριν 20 χρόνια, μια φίλη από την Αγγλία μου είχε εξηγήσει τη διαδικασία από την οποία πρέπει να περάσει απόφοιτος των τριετών σπουδών που οδηγούν σε πτυχίο μαθηματικών, για να πιστοποιηθεί ως καθηγητής μαθηματικών στη δευτεροβάθμια:
Μετά το πρώτο πτυχίο, ακολουθούσε ένα έτος μεταπτυχιακών σπουδών στη διδακτική. Κατά τη διάρκεια αυτών των σπουδών παρακολουθούσε παιδαγωγικά μαθήματα, αλλά παράλληλα ξεκινούσε να διδάσκει σε τάξη, υπό την επίβλεψη ενός μέντορα.

Η ιδέα μου είχε φανεί πολύ καλή: τον πρώτο χρόνο, το μάθημα να γίνεται υπό την επίβλεψη ενός μέντορα, ο οποίος θα καθοδηγεί τον νέο καθηγητή. Αναρωτιόμουν γιατί αυτό δεν εφαρμοζόταν στην Ελλάδα.

Με αφορμή τη συζήτηση για την αύξηση των εισακτέων στα ΑΕΙ, είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω γιατί κάτι τέτοιο είναι σχεδόν αδύνατο.

Ο υπερδιπλασιασμός των φοιτητών στα κεντρικά ΑΕΙ: Αλήθεια ή μύθος;

Σύμφωνα με ανακοίνωση του Προέδρου της ΠΟΣΔΕΠ

<< Επιπλέον, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι, ειδικά στα μεγάλα Πανεπιστήμια, ο τελικός αριθμός των φοιτητών που προκύπτει μετά την ολοκλήρωση των μεταγραφών και την είσοδο επιπλέον φοιτητών ειδικών κατηγοριών, ο τελικός αριθμός των φοιτητών φτάνει σε υπερδπλάσιο νούμερο από αυτό που ανακοινώνει αρχικά το Υπουργείο. >>

Όταν ο πρόεδρος της ΠΟΣΔΕΠ προβαίνει σε τέτοιες ανακοινώσεις επισήμως, θα πρέπει να τις τεκμηριώνει με στοιχεία. Τα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας δεν επιβεβαιώνουν τον ισχυρισμό του προέδρου της ΠΟΣΔΕΠ για υπερδιπλασιασμό των φοιτητών.

Δυστυχώς όμως, ο ατεκμηρίωτος αυτός ισχυρισμός, κυκλοφορεί με ευκολία σε κάποιους κύκλους των Αθηνών. Άραγε πόσο επηρρέασε αυτή η εντύπωση την πρόσφατη αύξηση των εισακτέων, η οποία ήταν ιδιαίτερα μεγάλη στα ΑΕΙ της περιφέρειας;

Ας δούμε την αύξηση των εισακτέων του 2011, σε σχέση με τους εισακτέους γενικής σειράς των κεντρικών ΑΕΙ
= (φοιτητές που γράφτηκαν στο πρώτο έτος - αριθμός εισακτέων)/(αριθμός εισακτέων) x 100:

ΕΚΠΑ: +32%
ΕΜΠ: +34.7%
ΟΠΑ: +20.5%
ΠαΠει: +15.5%
Πάντειο: +19.4%
ΑΠΘ: 27.2%

Δηλ. στα περισσότερα μεγάλα ΑΕΙ, κατά μέσο όρο οι φοιτητές δεν αυξήθηκαν ούτε κατά το 1/3!

Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας για το ακαδ. έτος του 2011-12  η μέγιστη απόκλιση στον αριθμό των εισακτέων γενικής σειράς (εισακτέοι ειδικών κατηγοριών, μεταγραφές κλπ) σημειώθηκε στα εξής τμήματα των μεγάλων ΑΕΙ:

« Όπου ο δάσκαλος έχει να διορθώση 1000 γραπτά, δεν μπορεί να συλλάβη χίλιες ατομικότητες. Το ανθρωποστοίβαγμα εξανδραποδίζει το άτομο. »

Το μήνυμα της φωτογραφίας παραμένει επίκαιρο: « Όπου ο δάσκαλος έχει να διορθώση 1000 γραπτά, δεν μπορεί να συλλάβη χίλιες ατομικότητες. Το ανθρωποστοίβαγμα εξανδραποδίζει το άτομο. »

Ανοιχτή επιστολή προς τον Υπουργό Παιδείας για την ενδεχόμενη αύξηση των εισακτέων

Σχολή Ηλεκτρονικών Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών

Πολυτεχνείο Κρήτης

Χανιά

Πέμπτη, 13.3.2014

Προς

τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, καθηγητή κ. Κωνσταντίνο Αρβανιτόπουλο,

Ανδρέα Παπανδρέου 37, 15180 Μαρούσι
minister@minedu.gov.gr

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,

Ο Υφυπουργός Παιδείας κύριος Συμεών Κεδίκογλου στην εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής» (1/3/2014) ανακοίνωσε ότι θα αυξηθούν οι εισακτέοι στις Σχολές Θετικών Επιστημών και στις Πολυτεχνικές Σχολές.

Δε γνωρίζω εάν, όπως φημολογείται, στόχος της Κυβέρνησης είναι η ηλικιακή όμαδα 30-34 να περιλαμβάνει 40% απόφοιτους ΑΕΙ. Όμως για να αυξηθεί ο αριθμός των αποφοίτων θα πρέπει κατ’ αρχήν να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ώστε όλοι οι νεοεγγραφέντες να έχουν πρόσβαση σε διαλέξεις και εργαστήρια. Σε πολλά πανεπιστήμια και ΤΕΙ, ιδιαίτερα της περιφέρειας, ο αριθμός των εισακτέων είναι πολύ μεγαλύτερος από τη χωρητικότητα των αιθουσών και τον αριθμό των φοιτητών που μπορεί να αναλάβει το υπάρχον προσωπικό. 

Επιτρέψετέ μου να σας μεταφέρω την εικόνα από το Πολυτεχνείο Κρήτης, μετά την αύξηση των εισακτέων κατά 24% που σημειώθηκε μόλις πριν 6 μήνες: